Azərbaycan qanunvericiliyinə görə hüquqi şəxsləri müxtəlif formalarda yaradıla bilər. Lakin,   təcrübədə əksər şirkətlər MMC kimi qeydiyyatdan keçir. 

Şirkəti qeydiyyatdan keçirmək üçün təsis sənədlərini hazırlamalı, hüquqi ünvan seçməli və şirkəti vergi xidmətində qeydiyyatdan keçirməlisiniz. Vergi ödəyicisinin identifikasiya nömrəsini (VÖEN) aldıqdan sonra rəsmi olaraq sahibkar kimi qeydiyyata alınacaqsınız.

Əgər siz də Azərbaycanda şirkət açmaq istəyirsinizsə və qərar qəbul etmə prosesini sadələşdirmək üçün məlumata ehtiyacınız varsa, suallarınızı bizə göndərə bilərsiniz. Həmçinin, biznes forması barədə qərar verdikdən və etibarnamə əsasında sizin adınızdan seçilmiş biznes formasının qeydiyyat proseduruna başladıqdan sonra da lazımi hüquqi dəstəyi təklif edə bilərik.

Alibi Hüquq Şirkəti müştərilərinə Azərbaycanda optimal biznes strukturunun qurulmasında kömək edir. Azərbaycanda biznesin aparılmasının bir neçə yolu var; ən populyarları məhdud məsuliyyətli cəmiyyət və səhmdar cəmiyyətidir. Xarici hüquqi şəxslər də filial və ya nümayəndəlik açmağı seçə bilərlər.

Aşağıdakı şirkət növləri Azərbaycanda qeydiyyatdan keçə bilər:

• məhdud məsuliyyətli cəmiyyətlər,

• səhmdar cəmiyyətləri,

• tam ortaqlıq,

• kommandit ortaqlıq.

Xarici sahibkarlar da Azərbaycanda fərdi sahibkar (fərdi sahibkarlar) statusu əldə edə bilərlər.  Xarici şirkətlər isə filial və ya nümayəndəlik aça bilərlər.

Dünyanın bir sıra digər ölkələrində olduğu kimi Azərbaycanda da kommersiya məqsədləri üçün hüquqi şəxslərin məhdud məsuliyyətli cəmiyyət növünə üstünlük verilir (MMC). Azərbaycanda MMC ən azı bir iştirakçı tərəfindən təsis edilə bilər və qanunvericilikdə minimal nizamnamə kapitalının miqdarı təsbit edilməyib.

Qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycanda MMC-də təsisçilərin məsuliyyəti onların şirkətdəki maliyyə iştirakının məbləği ilə məhdudlaşır. MMC  qeydiyyatdan keçirilərkən bütün sənədlər Azərbaycan dilinə tərcümə olunmalıdır. 

Azərbaycan qanunvericiliyi MMC ilə eyni xüsusiyyətlərə malik olan başqa bir MMC növü olan əlavə məsuliyyətli cəmiyyəti nəzərdə tutur. Əsas fərq investorların şirkətin kapitalındakı iştirak dəyərindən yuxarı şəxsi məsuliyyətlərini öz üzərinə götürmələridir.

Azərbaycanda səhmdar cəmiyyəti (ASC) iki formada təşkil edilə bilər: açıq və qapalı. Azərbaycanda açıq səhmdar cəmiyyəti bir və ya daha çox şəxs və ya hətta şirkət tərəfindən qeydiyyata alına bilər. Bu cür səhmdar cəmiyyəti buraxdığı səhmlərə açıq abunə yazılışını və onların sərbəst satışını həyata keçirə bilər, qapalı cəmiyyətlərdə isə səhmlər yalnız onun təsisçiləri arasında və ya qabaqcadan müəyyənləşdirilmiş digər şəxslər dairəsində yayıla bilər. Bu cür cəmiyyət buraxdığı səhmlərə açıq abunə yazılışı apara bilməz və ya başqa şəkildə onları əldə edilmək üçün şəxslərin qeyri-məhdud dairəsinə təklif edə bilməz.

Səhmdar cəmiyyətləri üçün minimum nizamnamə kapitalı qapalı cəmiyyətlər üçün 2000 manat, açıq səhmlər üçün isə 4000 manatdır. Kapital Milli Depozit Mərkəzində qeydiyyata alınacaq səhmlərə bölünür.

Fərdi sahibkarın yaradılması sadədir və məsələn, mühasiblər kimi mütəxəssislər məhdud məsuliyyətli cəmiyyət şəklində hüquqi şəxs yaratmadan öz peşəkar fəaliyyətlərini idarə edə bilərlər.

Uçota alınmaq üçün müraciət edənin şəxsiyyət vəsiqəsi və ya pasportu (əcnəbilər üçün yaşayış icazəsi), başqası müraciət etdikdə etibarnamə də tələb edilir. Fərdi sahibkar fəaliyyəti öz adından şəxsən həyata keçirir.

Vurğulamaq lazımdır ki, Azərbaycanda fərdi sahibkar idarə etdiyi biznesin öhdəlikləri üçün təkbaşına şəxsən özü və geniş məsuliyyət daşıyır. Bu o deməkdir ki, borclar halında sahibkar öz şəxsi aktivləri ilə ödəniş edəcək.

İş adamları Azərbaycanda tam və ya kommandint  ortaqlıq açmaqda maraqlı ola bilərlər. İki sahibkar tərəfindən yaradılan kommandint ortaqlıqda birinin məhdud məsuliyyəti var və firmaların gələcək investisiyaları ilə məşğul olmalıdır. İkinci ortaq borclar və öhdəliklər də daxil olmaqla, ortaqlığın əksər məsuliyyətlərinə cavabdehdir.

Azərbaycandakı tam ortaqlıqlarda bütün ortaqlar  borclar və öhdəliklər də daxil olmaqla eyni hüquq və məsuliyyətlərə malikdirlər

Xarici kommersiya subyektləri Azərbaycanda filial və ya nümayəndəlik aça bilərlər. Bu ikisi müstəqil hüquqi şəxs deyil və ana şirkətin alt bölmələri hesab olunur. Qeyd etmək lazımdır ki, nümayəndəlik ümumiyyətlə birbaşa mənfəət əldə etməyə yönəlmiş fəaliyyət göstərə bilməz. Nümayəndəliyin funksiyaları qanunla ana şirkətin maraqlarını təmsil etmək, danışıqlar aparmaq və tərəf müqabilləri ilə işlər qurmaqdan ibarətdir.  Həmçinin, nümayəndəlik Daimi Nümayəndəliklə (DN) qarışdırılmamalıdır, çünki DN mənfəət əldə etməyə yönəlmiş fəaliyyət göstərə bilər.

Azərbaycanda əməliyyatlar aparmaq üçün istifadə edilə bilən 3 əsas struktur növü mövcuddur:

• törəmə müəssisə;

• filial;

• nümayəndəlik və ya əlaqə ofisi.

Aralarındakı əsas fərq ana şirkətdən asılılıq dərəcəsində və həyata keçirə biləcəkləri fəaliyyətlərdədir.

Törəmə müəssisə, xidmətlərini və ya məhsullarını yerli bazara uyğunlaşdırmaqla Azərbaycandakı əməliyyatlarını genişləndirməkdə maraqlı olan xarici şirkətlər tərəfindən yaradıla bilən tamamilə müstəqil bir şirkət növüdür. Bu, törəmə müəssisənin yerli biznes kimi qəbul edilməsini, xarici şirkətin isə yeganə payçı kimi çıxış etməsini nəzərdə tutur. Bu halda, biznesin məsuliyyəti xarici ana şirkətə təsir etmədən tamamilə törəmə müəssisənin üzərinə düşəcək.

Törəmə müəssisənin əksi tamamilə ana şirkətdən asılı olan filialdır. Filial, ana şirkətlə eyni fəaliyyətləri yerinə yetirməklə məhdudlaşdırılan bir satelit biznes kimi yaradılacaq. Bu halda, borclar və ya digər öhdəliklər halında bütün məsuliyyət ana şirkətin üzərinə düşəcək. Əksər hallarda, filiallar çox yaxşı tənzimlənən bank və sığorta sektorundakı şirkətlər tərəfindən istifadə olunur.

Nümayəndəlik və ya əlaqə ofisi xarici şirkətin Azərbaycan bazarını araşdıraraq xarici müəssisənin genişlənmə tələblərinə uyğun olub-olmadığını müəyyən edə biləcəyi ən sadə formadır. Əlaqə ofisi vasitəsilə ana şirkət Azərbaycanda kommersiya əməliyyatlarının qurulması üçün hazırlıqlara başlaya bilər. Nümayəndəlik hüquqi şəxs hesab edilmir, buna görə də filial kimi bir neçə gün ərzində yaradıla bilər.