Azərbaycanda çox geniş yayılmasa da, bir çox xarici ölkələrdə hüquqi şəxslərin yenidən təşkili yolu ilə birləşməsi geniş vüsət alıb. Bu cür əməliyyatlara müraciət etməyin səbəbi həm şirkətin böyüməsi, həm də biznesin bir hissəsini xilas etmək cəhdləri ola bilər. Hansı hallarda birləşmə faydalı ola bilər və şirkətlər bu üsula müraciət edərkən hansı məqsədi güdürlər?

Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, son illərdə getdikcə daha çox şirkət sözügedən metoddan istifadə edib ki, bu da onların biznesinin bir hissəsinin böyüməsinə və optimallaşdırılmasına gətirib çıxarıb. 

Merges & Acquisitions biznesin yenidən təşkili üçün variantlardır. Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi hüquqi şəxsin birləşmə, qoşulma, bölünmə, ayrılma və çevrilmə şəklində yenidən təşkili formalarını müəyyən edir. Xarici maliyyə və iqtisadi ədəbiyyatda isə bu cür əməliyyatlar Merges & Acquisitions adlanır.

Şirkətlərin birləşməsi və satınalınması necə həyata keçirilir və şirkətlər bunu hansı məqsədlə edirlər?

Birləşmə və satınalma termini şirkətlərin birləşmə və satın alma əməliyyatlarına aiddir. Bunlar biznesin yenidən təşkili üçün variantlardır.

Birləşdikdə iki müəssisə bir müəssisədə birləşdirilir. Eyni zamanda, şirkətlər ya müstəqilliklərini tamamilə itirə bilər, bu halda tamamilə yeni bir təşkilat yarada bilər, ya da sadəcə aktivləri birləşdirə bilər. İkinci halda, əsas şirkətlər mövcudluğunu dayandırmır.

Satınalma zamanı bir təşkilat digərinin nizamnamə kapitalında müəyyən bir pay alır. Əksər hallarda satınalma birləşməyə çevrilir.

Qanunvericiliyimiz həmçinin bütün müəssisələrin ələ keçirildiyi və bütün resurslarını yeni şirkətin inkişafına yönəltdiyi birləşmə variantını da nəzərdə tutur.

Birləşmə nəticəsində yaradılan korporasiya bu prosedurda iştirak edən təşkilatlarda əvvəllər mövcud olan hüquq və öhdəlikləri əldə edir. Birləşmələr tez-tez hüquqi şəxsin ləğvinə alternativ olaraq istifadə olunur.

Lakin yenə də əksər hallarda birləşmə və satınalma əməliyyatları biznesin təşviqi məqsədilə istifadə olunur, çünki birləşmənin düzgün təşkili ilə biznes bazarında konsolidasiya edilmiş aktivləri olan yeni müəssisələr meydana çıxır. Bundan əlavə, şirkətin təsisçilərinin payları yenidən bölüşdürülür.

Birləşmə və satınalmalar nəticəsində şirkətlər aşağıdakılara nail olurlar:

1. Birləşən təşkilatların aktivlərini artırmaq;

2. Daha rəqabətli olmaq və rəqiblərini üstələmək;

3. Xərcləri azaltmaq və bununla da qənaətə töhfə vermək.

Beləliklə, müəssisələrin birləşmə və satınalmalarının əsas məqsədi maliyyə göstəricilərini yaxşılaşdırmaq və xərcləri və riskləri azaltmaqdır.

Həmçinin qeyd etmək lazımdır ki, bəzi hallarda birləşmə və satınalmaların məqsədi, məsələn, vergi güzəştlərindən istifadə etmək imkanı ola bilər. Məsələn, şirkətlərdən birinin böyük miqdarda vergi tutulan gəliri var, digərinin isə gələcək dövrlərə keçirilən böyük vergi itkiləri var. Vergi itkiləri olan bir şirkətlə birləşməklə, alıcı onlardan vergi öhdəliklərini azaltmaq üçün istifadə edə bilər.

Birləşmə prosesinin bir çox mərhələlərindən biri hüquqi risklərin qiymətləndirilməsidir. Şirkətimiz sizə hüquqi risklərin qiymətləndirilməsinin nəticələrinə əsaslanan nəticə təqdim edə bilər. Burada göstərilən məbləğdən artıq olan maddi risklər və potensial problemlərin həlli yolları göstərilir. Nəticə aşağıdakıları ehtiva edir:

hədəf müəssisənin strukturunun ətraflı təhlili;

onun iş proseduru;

korporativ idarəetmədə müəyyən edilmiş qüsurlar;

Korporativ əmlak və s. haqqında məlumatlar.

Xidmətlərimizə aşağıdakılar da daxildir:

• Azərbaycan qanunvericiliyinə əsasən birləşmə və satınalma əməliyyatlarının strukturlaşdırılması

• İştirakçılar arasında müqavilələrin və digər sənədlərin hazırlanması 

• Səhm alışı müqavilələrinin hazırlanması və danışıqları

• Müştərilərin biznes məqsədlərinə ən yaxşı cavab verən birgə müəssisələr və strateji tərəfdaşlıqlar üzrə məsləhətlərin verilməsi

• Tam hüquqi araşdırmanın aparılması

• Risk qiymətləndirmə planlarının tamamlanması və sövdələşmənin bağlanmasına dəstək verilməsi

• Müştərilərin əməliyyatları ilə bağlı antiinhisar, vergi, maliyyələşdirmə və digər tənzimləyici məsləhətlərin verilməsi

Vurğulanmalıdır ki, birləşmə və ya satınalma əməliyyatlarını təşkil edərkən bir sıra hüquqi riskləri nəzərə almaq lazımdır. Yalnız düzgün hesablamalar və gəlirliliyin dərin təhlili sizə birləşmə və satınalma prosedurundan - biznesin inkişafından, dövriyyənin artmasından və artan mənfəətdən faydalanmağa imkan verəcəkdir. Düşünmədən və tələsik sövdələşmə etsəniz, əldə edilmiş şirkət problem və xərc mənbəyinə çevrilə bilər.